Povodom 5. novembra koji je Generalna skupština UN-a 2015. godine odredila za Svjetski dan podizanja svijesti o cunamiju, donosimo podatke o najsmrtonosnijem cunamiju.

Cunami su rijetki događaji, ali mogu biti veoma smrtonosni. U proteklih 100 godina, 58 cunamija odnijelo je više od 260.000 života (ili u prosjeku 4.600 po katastrofi), nadmašujući tako bilo koju drugu prirodnu katastrofu (hazard).

Najveći broj smrtnih slučajeva u tom periodu zabilježen je u cunamiju u Indijskom okeanu u decembru 2004. godine.

Cunami u Indijskom okeanu 2004. godine, koji je pogodio obale nekoliko zemalja južne i jugoistočne Azije, uzrokovao je za velike ljudske gubitke i ogromna razaranja.

26. decembra 2004. godine u 7:59h po lokalnom vremenu podmorski zemljotres jačine 9,1 pogodio je obalu indonežanskog ostrva Sumatra. Zemljotres se dogodio duž linije rasjeda između indijske tektonske ploče i burmanske mikroploče (dio australijske ploče). Zemljotres je prelomio 900 milja (oko 1.450 km) dugačak dio rasjeda na mjestu susreta indijske i australijske tektonske ploče. Bio je to snažan zemljotres koji se dogodio tamo gdje se teška okeanska ploča podvlači ispod lakše kontinentalne ploče. Procjenjuje se da je sumatransko-andamanski zemljotres oslobodio energiju ekvivalentnu 23.000 atomskih bombi bačenih na Hirošimu.

Snažni podmorski zemljotres koji je pogodio obalu ostrva Sumatra u Indoneziji, pokrenuo je cunami u Indijskom okeanu, poznat i kao Božićni cunami ili Boxing Day tsunami, u nedjelju ujutro, 26. decembra 2004. godine.

Zemljotres je izazvao naglo podizanje dna okeana za čak 40 m, što je izazvalo ogromni cunami. Prvi visoki talasi cunamija stigli su do Banda Aćea, grada sa oko 300.000 stanovnika, u roku od 15 ili 20 minuta nakon zemljotresa. U roku od 20 minuta od zemljotresa, prvi od nekoliko talasa visine 100 stopa (oko 30 m) pogodio je obalu Banda Aćea, usmrtivši više od 100.000 ljudi i pretvorivši grad u ruševine. Talasi cunamija kretali su se preko Indijskog okeana brzinom od 500 milja na sat (oko 805 km/h). Indonežanski zvaničnici procijenili su da je samo u Indoneziji broj žrtava premašio 200.000, posebno u provinciji Aće na sjevernoj Sumatri.

Talasi cunamija dalje su se prenosili preko obala Tajlanda, Indije i Šri Lanke, usmrtivši još na desetine hiljada ljudi. Na desetine hiljada ljudi je stradalo ili nestalo na Šri Lanki i u Indiji, a veliki broj njih sa teritorija indijskih Andamanskih i Nikobarskih ostrva. Nizijska ostrvska država Maldivi prijavila je više od stotinu žrtava i ogromnu ekonomsku štetu. Stradalo ili nestalo je i  nekoliko hiljada stranih turista. Osam sati kasnije i 5.000 milja (oko 8.050 km) od azijskog epicentra, cunami je odnio žrtve na obali južne Afrike. Ukupno je stradalo skoro 230.000 ljudi, što ga čini jednom od najsmrtonosnijih katastrofa u modernoj istoriji.

Ukupni materijalni gubici od cunamija procijenjeni su na 10 miliona dolara.

 

Samo tri sedmice nakon tog događaja međunarodna zajednica (predstavnici 168 zemalja) okupila se u Kobeu, u japanskoj regiji Hiogo. Vlade su usvojile desetogodišnji Hiogo okvir za akciju, prvi sveobuhvatni globalni sporazum o smanjenju rizika od katastrofe. Takođe, uspostavljen je sistem za upozoravanje i ublažavanje cunamija u Indijskom okeanu, koji danas čini mnoštvo seizmografskih stanica i stanica za nadzor nivoa mora, a koji distribuira upozorenja nacionalnim informativnim centrima o cunamiju.

Do 2030. godine, procjenjuje se da će 50 % svjetske populacije živjeti u priobalnim oblastima izloženim poplavama, olujama i cunamiju. Ulaganje u infrastrukturu otpornu na cunamije, sisteme ranog upozoravanja i obrazovanje presudno je za spašavanje ljudskih života i zaštitu njihove imovine od rizika od cunamija u budućnosti.

Izvor:United Nations, Britannica, Worldvision